Bu Yazı Dizisi Hakkında:

Bu yazı dizimizde; havacılıkta kullanılan radyo seyrüsefer yardımcılarının çeşitleri, teknik özellikleri, çalışma prensipleri ve uçakta bulunan ilgili aletlerin işleyişi, kullanımı gibi konular ele alınacaktır. Aletli uçuş prosedürlerinin bu radyo seyrüsefer yardımcıları kullanılarak nasıl uçulacağı bu yazı dizisinde yer almayacaktır, bunun için aletli uçuş ile ilgili yazılarımıza göz atabilirsiniz. Ayrıca, aletli yaklaşmalarda kullanılan radyo seyrüsefer yardımcılarının kalkış ve iniş minimalarına ne kadar etki ettiği [Aerodrome Operating Minimums (AOM)], bu yazı dizisi dışında farklı yazılarımızda anlatılacaktır.

Bölümler:

  1. Genel Bilgiler
  2. NDB ve ADF Sistemleri (Non-directional Radio Beacon, Automatic Direction-finding Equipment)
  3. DME Sistemleri (Distance Measuring Equipment)
  4. VOR Sistemleri (VHF Omnidirectional Radio Range)
  5. ILS Sistemleri (Instrument Landing System)
  6. Marker Beacon Sistemleri
  7. Yer Tabanlı DF Sistemleri (Direction Finding)
  8. MLS Sistemleri (Microwave Landing System)
  9. TACAN Sistemleri (UHF Tactical Air Navigation Aid)
  10. Diğer Bazı Radyo Seyrüsefer Yardımcıları

Giriş:

Marker Beacon’lar, -veya Marker Radio Beacon (MKR)– kullanımları günümüzde azalsa da hala kullanılmakta olan bir radyo seyrüsefer yardımcısı türüdür. Belirli noktaları belirtmek için kullanılırlar. Yukarıya doğru yayın yaparlar ve uçaktaki gösterge, marker beacon vericisinin üzerinden geçilirken uyarı verir. Böylelikle pilotlar, marker beacon ile belirtilen noktaya geldiklerini anlarlar. Marker beacon’ların da kendi içerisinde çeşitleri vardır, bir kısmı ILS hattında çeşitli aşamaları belirtmek için kullanılırken bazıları da seyir, hassas olmayan yaklaşma gibi farklı uçuş aşamalarında da kullanılabilir. Yazımızın devamında, marker beacon’ların özellikleri ve çeşitlerinden bahsedilecektir.

Marker Beacon’un Özellikleri ve Çalışma Prensibi:

Yerdeki Verici:

Sinyal Yapısı:

  • Marker beacon’lar, 75 MHz‘de çalışırlar. ± %0.005 frekans doğrulukları vardır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.2.1 & 3.6.1.1
  • Kanal ayarı bulunmamaktadır. Verici ve alıcı hep aynı frekansa ayarlıdır.
  • Marker beacon’lar, AM (genlik modülasyonu) kullanarak marker beacon türüne de bağlı olarak belirli bir kesikli ses tonu veya tanımlama kodu iletirler.
  • Sinyalin polarizasyonu ise iki şekilde değerlendirilmelidir:
    • Yerdeki bir gözlemciye göre: Marker beacon’larda yukarıya yöneltilmiş yönlü antenler kullanıldığı için antenin dipol elemanı yatay durmaktadır. Bu durumda yerdeki bir gözlemciye göre sinyaller yatay polarizedir. ICAO dokümanları ve çeşitli bant planı belgelerinde, marker beacon’ların yayını yatay polarize olarak geçmektedir.
    • Dikey eksende, marker üzerinden geçen uçağa göre: En-route marker beacon‘lar için gidiş ekseninde kutup eksenini dikey (paralel) olması ve alan gücünün uçağın gidiş ekseninde simetrik olması tavsiye edilip bunun mümkün olmayacağı kurulumların da kabul edilebileceği belirtilmiştir. ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.2.7’ye dayanarak.
  • Modülasyon derinlikleri:
    • ILS ile kullanılan marker beacon’lar için %95 ±4 ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4.2
    • En-route marker beacon için %95’den düşük, %100’den büyük olmayacaktır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.2.1
    • Modülasyonlardaki toplam harmonik içerik, %15’i geçmeyecektir. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4 & 3.6.1.2.1

Kullanılan Anten Çeşitleri:

Marker beaconlar’da; yukarıya yayın yaptıkları için yukarıya bakan, yagi-uda, log-periyodik anten gibi yönlü antenler kullanılır. Yukarıya doğru bir yayılım paternine sahiptirler lakin kimi zaman yukarıya doğru patern sağlayacak şekilde yerleştirilemeyebilirler. Bu tür durumlar için çeşitli yönergeler mevcuttur.

Yukarıya bakan bir yagi-uda veya log-periyodik anten, üstten bakıldığı zaman yaklaşık olarak dairesel bir yayılım paternine sahiptir. Dairesel yayılım paterni istenen marker beacon’larda tek bir yönlü anten kullanılması yeterli olurken eliptik benzeri daha geniş yayılım paternleri için iki tane yönlü anten yan yana ve biraz açılı şekilde yerleştirilebilir.

Yagi-uda anten kullanılmış marker beacon örneği
(Antalya Havalimanı 18C pistinin middle marker’i)

Log-periyodik anten kullanılmış marker beacon örneği:
(Antalya havalimanı 36C pistinin middle marker’i)

Yagi-uda antenin yayılım paterni:

Log-periyodik antenin yayılım paterni:

Uçaktaki Alıcı:

Alıcı Düzeneği:

Hava aracı marker beacon alıcı sistemi, genelde anten, alıcı ve gösterge alt sistemlerinden oluşur. Anten türü, standard open wire veya flush mounted type olabilir ve uçağın altına tutturulurlar. ICAO Doc 8071 Vol. I 6.1.3

Uçaktaki alıcı sayesinde, sinyal demodüle edilerek taşınan ses sinyali uçağın ses sistemi aracılığıyla dinlenebilir veya demodüle edilen ses, belli aralıklardaki filtrelerden geçirilerek ışıklı göstergenin çalışması sağlanabilir. Ayrıca bazı marker beacon alıcılarının yüksek/düşük hassasiyet ayarı bulunabilmektedir.

Marker Beacon’un Sesini Dinlemek:

Marker beacon alıcısının sesi, genelde ses kontrol paneli (ACP) üzerindeki “MKR” benzeri isimlendirmeye sahip tuş aracılığıyla marker beacon sesinin açılması suretiyle dinlenebilir ve duyulan tona göre hangi marker beacon üzerinden geçildiği duyulabilir. Marker beacon’ üzerinden’un kaspama alanı içerisinde değilken bir ses duyulmaz. Uçağınızda kurulu ses sistemi için uçağınızın veya aviyonik cihazlarınızın kılavuzlarına bakabilirsiniz.

Uçaktaki Gösterge:

Hava aracında, genelde üç adet ışık veya lambadan oluşan gösterge bulunmaktadır. Bu lambaların genelde renkleri ve harfleri bulunmaktadır. lambalar uygun filtre ve algılama devrelerine bağlı olup ilgili oldukları ses frekansı algılandıklarında yanarlar. Electronic flight instrument system (EFIS) bulunan uçaklarda, marker beacon ışıklarının yerini mevcut ekranlar üzerindeki sembolojiler alabilmektedir. Uçağınızdaki marker beacon gösterimi için uçağınızın veya aviyonik sistemlerinizin kılavuzlarına başvurabilirsiniz.

Lambaların harfleri, renkleri ve algılama frekansları genelde şu şekildedir:

  • O – Mavi – 400 Hz: 400 Hz ton yayını yapan marker beacon’ların üzerinden geçerken tona göre yanıp söner. Örneğin: Outer Marker (OM).
  • M – Turuncu/Kırmızı – 1300 Hz: 1300 Hz ton yayını yapan marker beacon’ların üzerinden geçerken tona göre yanıp söner. Örneğin: Middle Marker (MM).
  • I – Beyaz – 3000 Hz: 3000 Hz ton yayını yapan marker beacon’ların üzerinden geçerken tona göre yanıp söner. Örneğin: Inner Marker (IM), En-route Marker Beacon, duruma göre Back Course Marker,’lar.

Bazı gösterge örnekleri:

Üç lambalı gösterge:

ACP üzerinde bulunan ışıklar:

EFIS üzerinden gösterim:

Kapsama Alanı ve Yayılım Paternleri:

Marker Beacon’ların Kapsama Alanları:

Dikeyde Kapsama Alanı:

Dikeyde kapsama alanlarının yüksekliği, marker beacon türlerine göre değişiklik göstermektedir ve ilgili başlıklarda bahsedilmektedir. Dikeydeki kapsama alanı, şekil olarak genelde yataydaki kapsamalarına bağlı olarak konik veya fan-shape olabilir.

Yatayda Kapsama Paternleri:

Marker beaconlar’da çeşitli üstten bakılınca yatay düzlemde görünecek kapsama paterni şekilleri kullanılmaktadır. Bunlar, yaklaşık olarak şu şekillerdedir:

Ayrıca marker beaconlar, kullanılan patern çeşitlerine göre de sınıflandırılmaktadır. Bunlar, sonraki başlıkta verilmektedir. Bunların hangi marker beacon çeşidinden hangisinin kullanıldığına ise ilgili başlıklarda bahsedilmektedir.

NOT: Chart’larda kullanılan marker beacon sembolleri, şekil olarak bu kapsama paternlerine benzeseler de, doğrudan gerçek paternlerle eşleşmeyebilirler. Çünkü havacılık bilgi yayınlarına marker beacon’un kapsama paterni işlenmemektedir, chartlardaki semboller, sadece bir sembolde ibarettir. Chart’da kullanılan örnek sembol:

NOT 2: Çeşitli chart yayıncılarının kullandığı semboller, ilk bölümde verilmiştir.

Minor – Major Axis (Eksen):

(EUROCONTROL AIXM Confluence https://ext.eurocontrol.int/aixm_confluence/ yer alan bilgiler doğrultusunda hazırlanmıştır.)

Minor ve major eksenler, eliptik kapsama alanının eksenlerini belirtmektedir. Minor eksen, eliptik şeklin dar kısmının tam ortasından geçen ve dik olan doğruyu ifade ederken, major eksen, eliptik şeklin uzunlamasına kısmını tam ortasından ve paralel geçen doğruyu ifade etmektedir.

Minor axis‘in yön bilgisi, AIP yayınlarının bölümlerini açıklayan ICAO PANS-AIM kılavuzu tarafından belirtilmesi istenen bir veri değildir. Bu yüzden normalde AIP yayınlarında yer almazken bazı devletler, ilgili AIP bölümlerinin remarks kısımalarında bu bilgiyi verebilirler. Örnek:

Lakin minor axis true bearing bilgisi, havacılık bilgi yayınlarının sayısal dağıtımında kullanılan ARINC 424 veya AIXM 5 biçimleri ile işlenebilmesi mümkün bir bilgidir ve işlenebilir.

Yayılım Paternine Göre Marker Beacon Çeşitleri:

Station Location veya Z Marker‘lar:

(ICAO Doc 8071 Vol. I 6.1.1 ve ICAO Annex 10 Vol. I Chp 1’e dayanarak.)

Dikeyde konik ve yatayda yaklaşık dairesel bir kapsamaya sahiptir.

Fan veya F Marker‘lar:

(ICAO Doc 8071 Vol. I 6.1.1 ve ICAO Annex 10 Vol. I Chp 1’e dayanarak.)

Dikeyde fan-shape ve yatayda yaklaşık eliptik bir kapsamaya sahiptir.

ILS ile Birlikte Kullanılan Marker Beacon’lar:

Genel Özellikleri:

Giriş:

ILS ile birlikte kullanılan marker beacon’lar, ILS yaklaşmaları sırasında ne kadar mesafe kaldığını veya çeşitli aşamaları belirtmek için yerleştirilebilmektedir. Örneğin IAF, IF, MAPt, DH’a denk getirilmiş olabilir, chart’larda belirtilmektedir. DME ve RNAV sistemlerinin günümüzde yaygınlaşmasından dolayı ILS hattında marker beacon’ların kullanımı azalsa da hala marker beacon’lar sıkça görünmektedir. Çoğu zaman 3’ten az bulunmaktadır. Hiç kullanılmayan yaklaşmalar da mevcuttur. Ayrıca marker beacon’ların alternatif olarak konumları veya DME mesafeleri, chart’larda belirtilebilmektedir.

ILS ile birlikte kullanılan temel üç marker beacon, şunlardır: Outer Marker (OM), Middle Marker (MM), Inner Marker (IM)‘dir. OM, en uzaktaki marker’ken IM, en içtekidir. Bunların haricinde back course yaklaşma imkanı sunan yerlerde Back course marker de bulunabilir. Bir locator ile birlikte konumlandırılan marker beacon’ların isimlendirmeleri de farklı olabilmektedir.

ILS hattında kurulu marker beacon’ları tasvir eden bir görsel:

OM ve MM içeren örnek ILS CAT I yaklaşması chart’ının dikey profili:

IM içeren örnek ILS CAT II yaklaşması chart’ının dikey profili:

Glide slope crossing altitude Jepp. AWM ile DA neredeyse tam denk getirilmiş. DA, bu yazının konusu değildir.

Kurulu Marker Beacon Adeti:

  • Her kurulumda 2 adet marker beacon bulunmalıdır. Yetkili makamın uygun gördüğü yerlerde, tek bir marker yeterli görülebilir. Yetkili makamın uygun görmesi durumunda belirli bir yerdeki operasyonel prosedürleri desteklemek için üçüncü bir marker beacon eklenebilir. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.1 a
  • Kurulum sadece 2 adet marker beacon içeriyorsa, middle marker ve outer marker için gereklilikler karşılanır. Eğer kurulum sadece tek bir marker beacon içeriyorsa, middle marker ya da outer marker için gereklilikler karşılanır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.1 b
  • Marker beaconlar yerine DME‘den de faydalanabilir, bu durumda DME ile ilgili gerekliliklerden DME ile ilgili yazıda bahsedilmektedir.
  • Bakınız: Radyo Seyrüsefer Sistemleri #4 – DME Sistemleri (Distance Measuring Equipment)

Kapsama Alanları:

ILS ile birlikte kullanılan marker’lar, Z marker oldukları için yaklaşık olarak dikeyde konik, yatayda dairesel bir kapsamaya sahiptirler.

Dikeydeki kapsama mesafesi, marker beacon türüne bağlı olup ilgili başlıklarda verilmiştir.

6000 ft’ye kadar olan bir ILS Z marker kapsama alanı:

(ICAO Doc 8168 PANS-OPS Vol. I (6th Ed. Amend. 10))

Tanımlama Sinyali Gereklilikleri:

  • Taşıyıcı sinyal sekteye uğratılmaz. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.5.1
  • Belirtilen anahtarlama hızları, ± %15 aralığında korunacaktır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.5
  • Belirtilen ton frekansları, ± %2.5 toleranslı olacaktır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4

Hata Algılama:

Uygun cihaz, otomatik gözlemleme sinyalleri sağlamalıdır. Gözlemleyici, aşağıdaki koşuların herhangi biri karşılandığında kontrol noktasına uyarı göndermelidir: ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.7.1

  • Modülasyon veya anahtarlam (kodun) arızası.
  • Çıkış gücünün normalin %50’sinin altına düşmesi.

Tavsiye: Her bir marker için, modülasyon derinliğinin %50’nin uygun konumda uygun gözlemleme cihazı sağlanmalıdır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.7.2

Outer Marker (OM):

Tanımlama Sinyali:

  • Ses tonu olarak 400 Hz kullanılır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4.1 c
  • Tanımlama sinyali, sürekli saniyede 2 çizgidir. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.5.1 c
    ( )

Örnek Tanımlama Sesi ve Gösterge Görünümü:

Hareketli görsel:

Ses:

Yerleşim:

(ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.6.3 & 3.1.7.6.4 & Att C 2.10.2)

  • Outer marker, intermediate veya final approach‘daki uçağın; yükseklik, mesafe, ekipman kontrolü sağlayacak şekilde yerleştirilir.
  • Tavsiye: Outer marker, eşikten 7.2 km (3.9 NM) mesafeye yerleştirilmelidir. Topoğrafik veya operasyonel sebeplerden ötürü bu mesafenin uygulanabilir olmadığı durumlarda outer marker, eşikten 6.5 km (3.5 NM) ile 11.1 km (6 NM) aralığına yerleştirilebilir.
  • Tavsiye: Eğer yayılım paterni dikeyse outer marker, pist merkez hattı hizasından 75 m (250 ft) mesafeden fazla sapmamalıdır. Eğer yayılım paterni dikey değil ise, cihazın yerleştirilmesi, course ve glide path aralığında ve esasen dikey yayılım yapan antene benzer şekilde alan üretecek şekilde olmalıdır.
  • Örneğin 500 m (1 650 ft) aralıklı paralel pistlere hizmet eden ILS kurulumlarında, marker beacon’ların tatmin edici bir şekilde çalışmasını sağlamak için özel önlemlere ihtiyaç vardır. Bazı devletler, her iki ILS kurulumu için ortak bir outer marker kullanmayı uygulanabilir bulmuştur.

Dikeydeki Kapsama Alanı:

  • 600 m ± 200 m (2000 ft ± 650 ft) ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.3.1 c

Middle Marker (MM):

Tanımlama Sinyali:

  • Ses tonu olarak 1300 Hz kullanılır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4.1 b
  • Tanımlama sinyali, sürekli sıralı nokta ve çizgilerden oluşur. Çizgiler saniyede 2 çizgi, noktalar saniyede 6 nokta olacak hızla anahtarlanır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.5.1 b
    ( • • • • )

Örnek Tanımlama Sesi ve Gösterge Görünümü:

Hareketli görsel:

Ses:

Yerleşim:

(ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.6.2 & Att C 2.10.2)

  • Middle marker, düşük görüş koşullarında görerek yaklaşmaya yakınlığı gösterecek şekilde yerleştirilir. (Bu cümlelerin İngilizce’sini kim nasıl yazıyor anlamıyorum.)
  • Tavsiye: Yayılım paterni dikey ise middle marker, yaklaşma sonundaki iniş pistinin eşiğinden 1050 m (3500 ft) ± 150 m (500 ft) mesafede olmalı ve pist merkez hattı hizasından 75 m (250 ft) sapmamalıdır.
  • Tavsiye: Yayılım paterni dikey değil ise, cihazın yerleştirilmesi, course ve glide path aralığında ve esasen bir önceki maddedeki gibi dikey yayılım yapan antene benzer şekilde alan üretecek şekilde olmalıdır.
  • Örneğin 500 m (1 650 ft) aralıklı paralel pistlere hizmet eden ILS kurulumlarında, marker beacon’ların tatmin edici bir şekilde çalışmasını sağlamak için özel önlemlere ihtiyaç vardır. Middle marker’ların birbirleriyle etkileşiminden kaçınmak için, özellike pist eşiklerinin boylamasına birbirlerinden farklı hizalarda olması durumunda, değiştrilmiş paternler gibi ek hükümler gerekebilir.

Dikeydeki Kapsama Alanı:

  • 300 m ± 100 m (1000 ft ± 325 ft) ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.3.1 b

Inner Marker (IM):

Tanımlama Sinyali:

  • Ses tonu olarak 3000 Hz kullanılır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.4.1 a
  • Tanımlama sinyali, sürekli saniyede 6 noktadır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.5.1 a
    ( • • • • • • )

Örnek Tanımlama Sesi ve Gösterge Görünümü:

Hareketli görsel:

Ses:

Yerleşim:

(ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.6.1 & Att C 2.10.1)

  • Inner marker, düşük görüş koşullarında pist eşiğine varışın yakınlığını gösterecek şekilde yerleştirilir.
  • Inner marker paterninin, CAT II operasyonlarında uygulanabilir en düşük decision height‘de nominal ILS glide path hattını kesmesi amaçlanmaktadır
  • Inner marker konumlandırılırken, inner marker ile middle marker‘in biribrleriyle girişim yapmaması için özen gösterilmek zorundadır.
  • Tavsiye: Yayılım paterni dikey ise inner marker, eşikten 75 m (250 ft) ile 450 m (1500 ft) aralığında olmalı ve pistin merkez hattı hizasından 30 m (100 ft) mesafeden fazla sapmamalıdır.
  • Tavsiye: Yayılım paterni dikey değil ise, cihazın yerleştirilmesi, course ve glide path aralığında ve esasen bir önceki maddedeki gibi dikey yayılım yapan antene benzer şekilde alan üretecek şekilde olmalıdır.
  • Belirtilen toleranslar dahilinde kurulmuş inner marker ile middle marker‘in birbirleriyle girişimi ve inner maker ile middle marker ışıklı gösterge gösterimlerinin asgari operasyonel olarak kabul edilebilir zaman aralığı göz önünde bulundurulduğunda, inner marker’in ILS glide path üzerinde belirttiği azami yükseklik, pist eşiğinden 120 ft (37 m) ile sınırlanmaktadır. Sahanın incelenmesi, belirtilebilecek azami yüksekliği belirleyecektir; hava aracındaki tipik bir marker beacon alıcısının, uçağın hızı 140 kt iken middle marker ve inner marker ışık göstergeleri arasındaki 3 saniye ayırma süresinin, operasyonel olarak kabul edilebilir asgari zaman aralığı olduğunu unutmayın.

Dikeydeki Kapsama Alanı:

  • 150 m ± 50 m (500 ft ± 160 ft) ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.3.1 a

Back Course Marker:

Giriş:

Back course marker‘lar, ILS localizer‘in back course imkanı sağladığı yerlerde back course hattına yerleştirilebilir.

Tanımlama Sinyali:

Back course ile kullanılan marker beaconların tanımlama sinyali, inner, middle, outer marker‘lardan bariz şekilde ayırt edici olacaktır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.1.7.1.2

FAA’ya Göre Back Course Marker:

(US AIM (April 20 2023))

Bir back course marker, normalde yaklaşma alçalışının başladığı ILS back course final approach fix‘ini belirtir.

Kısaltması “BC” olarak geçip tanımlama sinyali ( • •ㅤ• • ) şeklindedir. (nokta nokta boşluk nokta nokta boşluk) Beyaz lambayı tetikler.

Locator Marker İsimlendirmesi:

Locator marker, locator (ICAO) / compass locator (FAA) ile birlikte yerleştirilen marker beaconlar için kullanılan bir isimlendirmedir. Locator sayesinde ADF yardımıyla marker beacon‘un yönü bulunabilir. Locator, locator marker‘ların locator‘larının tanımlama kodu tahsisi ve ADF için NDB/ADF sistemleri ile ilgili yazımıza bakabilirsiniz.

Outer ve middle marker‘lar, locator ile yerleştirildiklerinde şu şekilde isimlendirmeler alabilirler:

  • Outer Marker (OM) ➔ Locator Outer Marker (LOM), FAA: Outer Compass Locator (LOM)
  • Middle Marker (MM) ➔ Locator Middle Marker (LMM), FAA: Middle Compass Locator (LMM)

50’den fazla ICAO dokümanı taramamıza göre bu locator marker isimlendirmeleri (LOM, LMM), ICAO kılavuzları içerisinde bulunamamıştır. Lakin FAA kılavuzlarında geçmektedir, ICAO esaslarına göre tasarım yapan bir çok havacılık otoritesinin yayınlarında da bu isimlendirmelerin kullanıldığı görülmüştür.

ICAO kılavuzlarında, konuyla alakalı olarak aşağıdaki kısaltmalar ve kavramlar tespit edilebilmiştir. Bunlar da locator‘ların isimlendirilmelerinde kullanılabilmektedir.

  • L: Locator
  • LM: Locator, middle
  • LO: Locator, outer

(ICAO Doc 8400 PANS-ABC (9th Ed. Amend. 33))

Örnek bir chart:

En-route Marker Beacon’lar:

Genel Özellikleri:

Giriş:

En-route marker beacon‘lar, bir airway [hava yolu] boyunca belirli bir konumu belirtmek için kullanılırlar ve genellikle bir four-course radio range (low frequency radio range) veya VOR ile ilişkili yerleştirilirler. Genellikle iki tip en-route marker beacon türü kullanılır, yazının devamında bunlardan bahsedilmektedir. En-route marker beacon’lar, günümüzde çok yaygın kullanılmamaktadır.

Four course radio range için,

  • Bakınız: Radyo Seyrüsefer Sistemleri #10 – Diğer Bazı Radyo Seyrüsefer Yardımcıları

Kapsama Alanları:

Dikeyde kapsama alanları genelde yüksektir, ilgili irtifalarda algılanabilecek kadar olabilir. Yatayda ise marker beacon türüne göre farklı şekiller kullanılmaktadır.

Tanımlama Sinyali veya Tanımlama Kodu:

  • Kullanılan ton, 3000 Hz ±75 Hz’dir. ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.2.2
  • Tanımlama: Eğer kodlu tanımlama gerekiyorsa; modüle edici ton, noktaları veya çizgileri veya her ikisini de uygun bir sırayla iletecek şekilde anahtarlanmalıdır. Anahtarlama, dakikada yaklaşık altı ila on kelimeye eşdeğer bir oranda iletime karşılık gelen aralıklarla birlikte bir nokta ve çizgi süresi sağlayacak şekilde olmalıdır. Taşıyıcı, tanımlama sırasında kesintiye uğramamalıdır. ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.2.4
  • Four-course radio range ile ilişkili yerleştirilen fan tipi marker beacon’ların tanımlama sinyali:
    • Bu tür marker beaconlar, normalde belirli bir coğrafi konuma ilişkin bir tanımlama sinyaline ihtiyaç duymazlar; ancak yalnızca ilişkili oldukları ayağı gösterecek bir sinyale ihtiyaç duyarlar.
    • Four course radio range‘nin herhangi bir bacağında birden fazla marker olmaması durumunda, gerçek kuzeyi gösteren veya saat yönünde (doğu) kuzeye en yakın bacaktaysa bir marker’i tek bir çizgiyle tanımlamak ve diğer bacaklarda bir marker’i, ilişkili olduğu bacağın saat yönünde kuzeyden ikinci, üçüncü veya dördüncü bacak olup olmadığına göre iki, üç veya dört çizgiyle tanımlamak güncel uygulamadır. Four course radio range‘nin bir bacağıyla birden fazla fan marker beacon ilişkiliyse, istasyona en yakın marker yalnızca çizgilerle, bir sonraki en yakın çizgiden önce gelen iki noktayla ve üçüncüsü çizgiden önce gelen üç noktayla tanımlanır, vb.
    • Not: Bazı özel durumlarda, yukarıdaki kodlama sistemi, farklı ancak örtüşen radyo yardımcılarının bacaklarıyla ilişkili iki marker’in coğrafi olarak birbirine yakın olması nedeniyle belirsizliklere yol açabilir. Bu gibi durumlarda, marker’ların biriyle ayırt edici bir tanımlama kodlaması kullanılması tercih edilir. ICAO Annex 10 Vol. I Att C 5.2

Hata Algılama:

(ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.3)

Tavsiye: Her bir marker beacon için, uygun gözlemleme cihazı uygun bir konumda sağlanmalıdır ve aşağıdaki durumları belirtmelidir:

  • Yayılan taşıyıcı gücünün normalin %50’sinin altına düşmesi.
  • Modülasyon derinliğinin %70’in altına düşmesi.
  • Anahtarlamanın (kodun) arızalanması.

En-route Marker Beacon Çeşitleri:

(ICAO Doc 8071 Vol. I 6.1.1 & ICAO Annex 10 Vol. I 3.6.1.2.5 doğrultusunda hazırlanmıştır.)

Station Location / Z Marker Paternli Olanlar:

Genellikle bir airway üzerindeki bir seyrüsefer yardımcısının konumunu belirtmek için kullanılırlar. Verilen irtifada yaklaşık yatayda dairesel bir kapsamaya sahiptirler. Genellikle ilgili istasyonlara yakın yerleştirilirler.

Fan / F Marker Paternli Olanlar:

Genellikle bir airway boyuncaki konumları belirtmek için kullanılırlar. Verilen irtifada yaklaşık yatayda eliptik bir kapsamaya sahiptirler. Genellikle airway’deki seyrüsefer yardımcısından biraz uzağa yerleştirilirler. Major ve minor eksenler, sunulan uçuş yolu ile uyumlu olacak şekilde ayarlanır.

Ayrıca Bakınız:

Güncellemeler:

Ana Kaynaklar:

  • ICAO Annex 10 Aeronautical Telecommunications Vol. I – Radio Navigation Aids (18th Ed. Amend. 93)
  • ICAO Doc 8071 Manual on Testing of Radio Navigation Aids Vol. I – Testing of Ground-based Radio Navigation Systems (5th Ed. Corr. 1)
  • CAE Oxford Aviation Academy ATPL Ground Training Series Book 11 (EASA 1st Ed. Rev. for NPA 29) – Radio Navigation

Yazar Hakkında

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir