Giriş:
Bu yazımızda, havacılıkta kullanılan marshalling [yer kılavuzluğu] işaretleri ve bazı diğer el işaretlerinden ve bazı ilgili kural ve kavramlardan bahsedilmektedir.
Bazı Tanımlar:
Marshalling [Yol Gösterme]:
Uçakların park etmesi esnasında, özel işaretlerle anlaşma yöntemiyle pilotu yönlendirme işlemi. DHMİ Havacılık Terimleri Sözlüğü
Marshaller [Yol Gösterici]:
Uçakların park etmesi esnasında, özel işaretlerle anlaşma yöntemiyle pilotu yönlendiren görevli. DHMİ Havacılık Terimleri Sözlüğü
Signalman:
İşaretler ile yönlendiren kişi, sinyalci, sinyal görevlisi. Kaynak Yok
Sinyallerle İlgili Bazı Genel Kurallar:
- bu yazıda verilen sinyallerden herhangi birini gözlemleyen veya alan uçak, bu yazıda verilen sinyalin yorumlanmasının gerektirdiği eylemi gerçekleştirecektir. ICAO Annex 2 3.4.1
- bu yazıdaki sinyaller, kullanıldığı vakit burada belirtilen anlama sahip olacaktır. Bunlar yalnızca belirtilen amaç için kullanılacak ve bunlarla karıştırılma olasılığı olan başka sinyaller kullanılmayacaktır. ICAO Annex 2 3.4.2
- Bir signalman, bu yazıda gösterilen sinyalleri kullanarak uçaklara açık ve kesin bir şekilde standart görevlendirme sinyalleri sağlamaktan sorumludur. ICAO Annex 2 3.4.3
- Hiç kimse, bir signalman‘ın işlevlerini yerine getirmek üzere ilgili makam tarafından eğitilmemiş, yeterlilik kazanmamış ve onaylanmamışsa bir uçağa kılavuzluk edemez. ICAO Annex 2 3.4.4
- Uçuş ekibinin, signalman‘in marshalling operasyonundan sorumlu kişi olduğunu tespit edebilmesini sağlamak için signalman, belirgin bir floresanlı yelek giyecektir. ICAO Annex 2 3.4.5
- Gün ışığı floresan çubukları, masa tenisi sopaları veya eldivenler, tüm katılımcı yer personeli tarafından gün ışığı saatlerinde tüm sinyalizasyonlar için kullanılacaktır. Işıklı çubuklar gece veya düşük görüş koşullarında kullanılacaktır. ICAO Annex 2 3.4.6
NOT: Sinyaller ile ilgili alt başlıkların numaralandırılmasında, ICAO Annex 2 Appendix 1’deki numaralandırma düzeni kullanılmıştır.
Marshalling Sinyalleri:
Signalman‘den Uçağın Pilotuna:
Giriş:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 5.1)
- NOT: Bu sinyaller, pilotun gözlem yapmasını kolaylaştırmak için gerektiği şekilde ellerin aydınlatıldığı ve uçağa şu pozisyonda bakacak şekilde sinyal görevlisi tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır:
- Sabit kanatlı uçaklar için, uçağın sol tarafında, pilot tarafından en iyi görülebilecek yerden.
- Helikopterler için, sinyal görevlisinin pilot tarafından en iyi görülebileceği yerden.
- NOT 2: Uçak motorları, uçağa bakan sinyal görevlisi için sağdan sola doğru numaralandırılır (yani 1 numaralı motor, sol dış motordur).
- NOT 3: Çubuk ifadesi (Asıl kaynaktaki “wand” kelimesi yerine kullanılmıştır.), gün ışığı floresanı, masa tenisi raketleri, eldivenleri ifade etmektedir.
- NOT 4: Signalman (sinyalci, sinyal görevlisi), aynı zamanda marshaller olarak da okunabilir.
- Devamdaki sinyalleri kullanmadan önce, sinyal görevlisi, uçağın yönlendirileceği alanın, uçağın genel kurallar başlığı altındakilere uyması halinde çarpabileceği nesnelerden temizlenmiş olduğundan emin olmalıdır.
- NOT: Birçok uçağın tasarımı, uçağın yerde manevra yapması sırasında kanat uçlarının, motorların ve diğer uçların izlediği yolun uçuş güvertesinden görsel olarak her zaman izlenemeyebileceği şekildedir.
Sinyaller ve Anlamları:
(ICAO Annex 2 Appendix 1)
1. Wingwalker/guide (Wingwalker/rehber):
Sağ elinizi baş hizasından yukarı kaldırın ve çubuğunuzu yukarı doğru kaldırın; sol elinizdeki çubuğunu aşağı doğru vücudunuza doğru hareket ettirin.
Not: Bu sinyal, uçağın kanat ucunda konumlanan bir kişi tarafından pilota/marshaller‘a/push-back operatörüne, uçağın park pozisyonuna girip çıkmasının engellenmeyeceği yönünde bir gösterge sağlar.
2. Identify gate (Kapıyı belirtme):
Kollarınızı tamamen uzatın ve çubuklar yukarıyı gösterecek şekilde başınızın üzerine kaldırın.
3. Proceed to next signalman or as directed by tower/ground control (Bir sonraki sinyal görevlisine geçin veya kule/yer kontrolünün talimatına göre hareket edin):
Her iki kolunuzu yukarı doğru uzatın; kollarınızı vücudunuzun yanlarına doğru hareket ettirin ve uzatın ve çubuklarla bir sonraki sinyal görevlisinin veya taksi alanının yönünü işaret edin.
4. Straight ahead (İleriye doğru dümdüz):
Uzattığınız kollarınızı dirseklerden bükün ve değneklerinizi göğüs hizasından başınıza doğru yukarı aşağı hareket ettirin.
5a. Turn left (from pilot’s point of view) (Sola dönün (pilot bakış açısından)):
Sağ kol ve değnek vücuda 90 derecelik açıyla uzatılmış haldeyken, sol elle “öne gel” işareti yapın. Sinyal hareketinin hızı, pilota uçağın dönüş hızını gösterir.
5b. Turn right (from pilot’s point of view) (Sağa dönün (pilot bakış açısından)):
Sol kol ve değnek vücuda 90 derecelik açıyla uzatılmış haldeyken, sağ elle “öne gel” işareti yapın. Sinyal hareketinin hızı, pilotun uçağın dönüş hızını belirtir.
6a. Normal stop (Normal dur):
Kollarınızı ve değneklerinizi 90 derecelik bir açıyla yanlara doğru tamamen uzatın ve değnekleriniz çaprazlanana kadar yavaşça başınızın üstüne doğru hareket ettirin.
6b. Emergency stop (Acilen dur):
Kollarınızı ve çubuklarınızı aniden başınızın üstüne doğru uzatın, çubuklarınızı çaprazlayın.
7a. Set brakes (Frenleri ayarlayın):
Elinizi omuz hizasının hemen üzerine, açık avuç içiyle kaldırın. Uçuş ekibiyle göz teması sağlayarak, elinizi yumruk haline getirin. Uçuş ekibinden “baş parmak yukarı” onayı alana kadar hareket etmeyin.
7b. Release brakes (Frenleri serbest bırakın):
Elinizi yumruk şeklinde kapatarak omuz hizasının hemen üzerine kaldırın. Uçuş ekibiyle göz teması sağlayın, avuç içini açın. Uçuş ekibinden “baş parmak yukarı” onayı alana kadar hareket etmeyin.
8a. Chocks inserted (Takozlar yerleştirildi):
Kollar ve çubuklar başın üstünde tamamen uzatılmış haldeyken, çubuklar değene kadar “dürtme” hareketiyle çubukları içeriye doğru hareket ettirin. Uçuş ekibinden onay alındığından emin olun.
8b. Chocks removed (Takozlar kaldırıldı):
Kollar ve çubuklar başın üstünde tamamen uzatılmış haldeyken, çubukları “vuruş” hareketiyle dışarı doğru hareket ettirin. Uçuş ekibi tarafından yetkilendirilene kadar takozları çıkarmayın.
9. Start engine(s) (Motoru(ları) çalıştırın):
Sağ kolunuzu baş hizasına kaldırın ve çubuğu yukarı doğru tutun ve elinizle dairesel bir hareket başlatın; aynı anda sol kolunuzu baş hizasından yukarı kaldırarak çalıştırılacak motoru işaret edin.
10. Cut engines (Motorları durdur):
Kolunuzu omuz hizasında gövdenizin önüne doğru uzatın; elinizi ve çubuğunuzu sol omzunuzun üstüne getirin ve çubuğunuzu boğazınız boyunca kesici bir hareketle sağ omzunuzun üstüne doğru çekin.
11. Slow down (Yavaşla):
Uzatılmış kollarınızı “patlatma” hareketiyle aşağı doğru hareket ettirin, değneklerinizi belden dizlere doğru yukarı aşağı hareket ettirin.
12. Slow down engine(s) on indicated side (Belirtilen taraftaki motoru(ları) yavaşlatın):
Kollar aşağıda ve çubuklar yere doğru iken, sağ veya sol çubuğu yukarı ve aşağı sallayarak sırasıyla sol veya sağ taraftaki motorların yavaşlatılması gerektiğini belirtin.
13. Move back (Geri çekil):
Kollar vücudun önünde bel hizasında olacak şekilde, kolları ileri doğru hareket ettirin. Geriye doğru hareketi durdurmak için 6a veya 6b sinyalini kullanın.
14a. Turns while backing (for tail to starboard) (Geri giderken dönüş (kuyruk iskeleye doğru)):
Sol kolunuzu çubukla aşağıya doğru uzatın ve sağ kolunuzu yukarıdan dikey pozisyondan yatay ileri pozisyona getirin, sağ kol hareketini tekrarlayın.
14b. Turns while backing (for tail to starboard) (Geri giderken dönüş (kuyruk sancağa doğru)):
Sağ kolunuzu çubukla aşağıya doğru uzatın ve sol kolunuzu yukarıdan dikey pozisyondan yatay ileri pozisyona getirin, sol kol hareketini tekrarlayın.
15. Affirmative/all clear (Olumlu/her şey temiz):
Sağ kolunuzu baş hizasına kaldırın ve çubukla yukarı doğru uzatın veya elinizi “başparmak yukarı” şeklinde gösterin; sol kol dizin yanında kalır.
Not: Bu sinyal, aynı zaman da teknik / servis iletişim sinyali olarak kullanılmaktadır.
Havada Asılı (Hovering) Helikopterler İçin Tasarlanan İşaretler [16 – 21]:
16. Hover (Havada durmak):
Kollarınızı ve değneklerinizi 90 derecelik açıyla yanlara doğru tamamen uzatın.
17. Move upwards (Yukarı doğru hareket et):
Kollarınızı ve değneklerinizi 90 derecelik bir açıyla yanlara doğru tamamen uzatın ve avuç içleriniz yukarı bakacak şekilde ellerinizi yukarı doğru hareket ettirin. Hareket hızı, yükselme oranını gösterir.
18. Move downwards (Aşağı doğru hareket et):
Kollarınızı ve değneklerinizi 90 derecelik bir açıyla yanlara doğru tamamen uzatın ve avuç içleriniz aşağı bakacak şekilde ellerinizi aşağı doğru hareket ettirin. Hareket hızı iniş hızını gösterir.
19a. Move horizontally left (from pilot’s point of view), (Yatay olarak sola doğru hareket edin (pilotun bakış açısından)):
Kolunuzu vücudun sağ tarafına 90 derecelik bir açıyla yatay olarak uzatın. Diğer kolunuzu süpürme hareketiyle aynı yönde hareket ettirin.
19b. Move horizontally right (from pilot’s point of view), (Yatay olarak sağa doğru hareket edin (pilotun bakış açısından)):
Kolunuzu vücudun sol tarafına 90 derecelik bir açıyla yatay olarak uzatın. Diğer kolunuzu aynı yönde süpürme hareketiyle hareket ettirin.
20. Land (İn):
Kollarınızı çaprazlayın ve çubukları aşağıya ve vücudunuzun önüne doğru uzatın
21. Hold position/stand by (Pozisyonu tut/bekle):
Kolları ve çubukları 45 derecelik bir açıyla yanlara doğru tamamen uzatın. Uçak bir sonraki manevra için temiz olana kadar pozisyonu koruyun.
22. Dispatch aircraft (Hava aracını sevk etmek):
Uçağı göndermek için sağ el ve/veya değnekle standart bir selamlama yapın. Uçak taksiye başlayana kadar uçuş ekibiyle göz teması kurun.
Teknik / Servis İletişim Sinyalleri [23 – 28]:
Giriş:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 5.3)
- Teknik/servis haberleşme sinyalleri ile ilgili olarak sözlü iletişimin mümkün olmadığı durumlarda yalnızca elle yapılan sinyaller kullanılmalıdır.
- Sinyalciler, teknik/servis haberleşme sinyallerine ilişkin olarak uçuş ekibinden bir onay alındığından emin olmalıdır.
- NOT: Teknik/servis iletişim sinyalleri, uçağın hareket süreci sırasında uçuş ekiplerine servis veya hizmet (handling) ile ilgili iletişim kurmak için bulunan el işaretlerinin kullanımını standartlaştırmak amacıyla yer almaktadır.
Sinyaller ve Anlamları:
(ICAO Annex 2 Appendix 1)
23. Do not touch controls (Kontrollere dokunmayın):
Sağ kolunuzu başınızın üzerine tamamen uzatın ve yumruğunuzu sıkın veya çubuğunuzu yatay pozisyonda tutun; sol kol dizin yanında kalır.
24. Connect ground power (Yer gücünü bağlayın):
Kolları başın üstünde tamamen uzatın; sol eli yatay olarak açın ve sağ elin parmak uçlarını sol elin açık avucuna getirin ve dokunun (bir “T” oluşturun). Geceleri, başın üstünde “T” oluşturmak için aydınlatılmış çubuklar da kullanılabilir.
25. Disconnect power (Gücü kesin):
Sağ elin parmak uçları sol elin açık yatay avucuna dokunacak şekilde kolları başın üzerinde tamamen uzatın (bir “T” oluşturun); sonra sağ eli soldan uzaklaştırın. Uçuş ekibi tarafından yetkilendirilene kadar gücü kesmeyin. Geceleri, başın üzerinde “T” oluşturmak için aydınlatılmış çubuklar da kullanılabilir.
26. Negative (Olumsuz):
Sağ kolunuzu omuzdan 90 derecelik açıyla düz bir şekilde uzatın ve çubuğunuzu yere doğru uzatın veya elinizi “başparmaklar aşağı” şeklinde gösterin; sol el dizin yanında kalır.
27. Establish communication via interphone (İnterfon aracılığıyla iletişim kurun):
Her iki kolunuzu vücudunuzdan 90 derecelik açıyla uzatın ve ellerinizi iki kulağınızı da kavrayacak şekilde hareket ettirin.
28. Open/close stairs (Merdivenleri aç/kapat):
Sağ kol yanda ve sol kol başın üzerinde 45 derecelik bir açıyla kaldırılmış haldeyken, sağ kolu süpürme hareketiyle sol omzun üstüne doğru hareket ettirin.
Not: Bu sinyal esas olarak ön tarafında entegre merdiven bulunan uçaklar için tasarlanmıştır.
Uçağın Pilotundan Signalman‘e:
Giriş:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 5.2)
- NOT: Bu sinyaller, elleri sinyal görevlisi tarafından açıkça görülebilecek şekilde kokpitte bulunan bir pilot tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır ve sinyal görevlisi tarafından gözlemi kolaylaştırmak için gerektiğinde aydınlatılır.
- NOT 2: Uçak motorları, uçağa bakan sinyal görevlisine göre sağdan sola doğru numaralandırılır (yani 1 numaralı motor, sol dış motordur).
Sinyaller ve Anlamları:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 5.2, Görseller: LIDO Route Manual)
1a. Brakes engaged (Frenler devrede):
Kolunuzu ve elinizi kaldırın, parmaklarınızı yatay olarak yüzün önünde uzatın, sonra yumruğunuzu sıkın.
1b. Brakes released (Frenler serbest bırakıldı):
Kolunuzu kaldırın, yumruk sıkılı halde yatay olarak yüzün önünde tutun, sonra parmaklarınızı açın.
2a. Insert chocks (Takozları yerleştirin):
Kollar uzatılmış, avuç içleri dışa dönük, eller yüzün önünde çaprazlanacak şekilde içeriye doğru hareket ettirilir.
2b. Remove chocks (Takozları kaldırın):
Eller yüzün önünde çaprazlanır, avuç içleri dışa dönük olur, kollar dışa doğru hareket ettirilir.
3. Ready to start engine(s) (Motor(ları) çalıştırmaya hazır):
Bir elinizdeki uygun sayıda parmağı kaldırarak çalıştırılacak motorun numarasını belirtin.
Standart Acil Durum El Sinyaller:
Giriş:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 6)
- Devamdaki el işaretleri, aircraft rescue and firefighting (ARFF) olay komutanı/ARFF itfaiyecileri ile olay uçağının kokpiti ve/veya kabin ekibi arasındaki acil durum iletişimi için gereken asgari işaretler olarak belirlenmiştir. ARFF acil durum el işaretleri, uçuş ekibi için uçağın sol ön tarafından verilmelidir.
- Kabin ekibiyle daha etkili iletişim kurmak için, acil durum el işaretleri diğer pozisyonlardaki ARFF itfaiyecileri tarafından verilebilir.
Sinyaller ve Anlamları:
(ICAO Annex 2 Appendix 1 6)
1. Recommend evacuation (Tahliye öner):
Tahliye, ARFF ve olay komutanının dış durum değerlendirmesine dayanarak önerildi.
Kol vücuttan uzatılır ve el göz hizasında yukarı kaldırılarak yatay tutulur. Çağrı yapan kol hareketi geriye doğru açılı olarak gerçekleştirilir. Çağrı yapmayan kol vücuda karşı tutulur.
Gece: Çubuklar ile de aynı şey geçerli.
2. Recommended stop (Önerilen durma):
Devam eden tahliyenin durdurulmasını önerin. Uçak hareketini veya devam eden diğer faaliyetleri durdurun.
Kollar başın önünde, bileklerden çaprazlanmış.
Gece: Çubuklar ile de aynı şey geçerli.
3. Emergency contained (Acil durum kontrol altına alındı):
Tehlikeli koşullara veya “all-clear – her şey yolunda”ya dair dışarıdan bir kanıt yok.
Kollar dışarıya ve aşağı doğru 45 derecelik bir açıyla uzatılmış. Kollar aynı anda bilekler çaprazlanana kadar belin altına doğru içe doğru hareket ettirildi, sonra başlangıç pozisyonuna doğru dışarıya doğru uzatıldı (hakemin “güvenli” işareti).
Gece: Çubuklar ile de aynı şey geçerli.
4. Fire (Yangın):
Sağ elinizi omuzdan dize doğru “yelpazeleme” hareketiyle hareket ettirin, aynı anda sol elinizle ateşin olduğu alanı işaret edin.
Gece: Çubuklar ile de aynı şey geçerli.
Ayrıca Bakınız:
Güncellemeler:
Ana Kaynaklar:
- ICAO Annex 2 Rules of the Air (7th Ed. Amend. 46)
- DHMİ Havacılık Terimleri Sözlüğü (2. Baskı, 2022)
Yazar Hakkında
