Holding Procedure Kuralları ve Özellikleri [ICAO + Biraz FAA]

İçindekiler:

Görüntülenme: 191

Bu yazımızda, “Holding Procedure”nin (Bekleme Prosedürü) kurallarını ve “Holding Pattern”inin (Bekleme Paterni) özelliklerini anlatacağız. Bir yaklaşma veya başka prosedürdeki Holding paterninin VOR/ADF ile uygulamalı olarak nasıl uygulanacağının başka bir yazıda anlatılması planlanmaktadır.

Giriş:

Holding paternleri, iki dönüş ve iki düz bacaktan oluşan ve uçağın turlamasına yarayan paternlerdir. Bir çok amaçla kullanılabilmektedirler. Örneğin, ayrılan veya varan trafiklerin düzenlenmesi için kullanılabilmektedirler. Mesela yoğun varış trafiklerini sıraya sokmak için kullanılabilirler. Veya havada beklemesi gereken uçaklar Holding’e sokulabilir. Bu amaçlar için kimi zaman SID/STAR prosedürlerinde veya ayrıyeten Holding paternleri yayınlanabilmektedir.

Ayrıca, geleneksel aletli yaklaşma prosedürlerinin başlangıcına da ihtiyaç duyulması halinde kullanılabilmesi için genellikle Holding paterni yerleştirilir. Örneğin; MSA’nın, yaklaşmanın başlangıç noktasının irtifasından yüksek olması durumunda uçak, MSA’nın üstünde Holding’e girip Holding paterninde ihtiyacı kadar turlayarak irtifasını azaltıp yaklaşma prosedürüne devam edebilir. Veya uçağın geliş yönü, yaklaşma prosedürüne katılmak için ters kalıyorsa irtifası tutsa bile yazıda anlatılan Holding paternine giriş usulleri ile yönünü çevirip Holding’de daha fazla turlamadan yaklaşma prosedürüne devam edebilir.

Pas geçme durumları için de aletli yaklaşma prosedürlerinin pas geçme aşamasına holding konulabilmektedirler.

Bu yazımızda, holding’in kuralları ve özelliklerinden bahsedeceğiz. Holding prosedürlerinin yaklaşma sırasında VOR, NDB ile nasıl uçulacağı anlatılmayacaktır, bu farklı bir yazıda düşünülmektedir.

Örnek Bir Holding:

Holding’in Kuralları ve Özellikleri:

Holding Paterninin Kısımları:

_{ICAO PANS-OPS Vol. I Figure II-6-1-1}

Holding fix: Holding paterninin esas alındığı “fix”tir, convantional (geleneksel) holding’ler için bir VOR, NDB veya başka bir yer tabanlı seyrüsefer yardımcı veya seyrüsefer yardımcısından belli radyal üzerinde belli bir DME mesafesi uzaklıktaki bir nokta olabilir. RNAV holdingler için bir RNAV fix’i olabilir.
Holding side: Inbound bacak hizasından bölen doğrunun paternin bulunduğu tarafı.
Non-holding side: Inbound bacak hizasından bölen doğrunun paternin bulunmadığı tarafı.
Outbound leg: Holding fix’den sonraki dönüşün ardından Abeam’ı geçtikten sonra “Outbound end”e kadar olan bacak.
Inbound leg: Outbound end’in bitiminden Holding fix’e kadar olan bacak.
Outbound end: Outbound bacaktan sonraki dönüş.
Abeam: Holding fix hizasında ve inbound bacağa dik çizgi.

_(Yorumlama.)

Dönüş Yönü:

Burada bahsedilen durumlar sağdan dönüşlü holding paternleri içindir. Soldan dönüşlü holding paternleri için ilgili giriş ve holding prosedürleri, inbound track’a göre simetrik olur. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 1.1}

Hız:

Holding paternine tabloda belirtilen hızlarda veya altında katılınır ve holding uygulanır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.1.1}

Hızlar, IAS cinsindendir.

NOT: Bu değerler, azami hızlardır. Uçağınızın kılavuzunda belirtilen en ekonomik holding hızı gibi daha düşük değerlerle de holding yapabilirsiniz.

Chart’larda Belirtilen Hız Kısıtlamaları:

Chart’larda belirtilmiş bir hız kısıtlaması varsa öncelikli olarak ona uyunuz.

Örnek hız kısıtlamalı holding:

Yatış Açısı / Dönüş Oranı:

Tüm dönüşler, 25° yatış açısı ya da 3°/s dönüş oranı ile yapılır. Hangisi daha az yatış açısı gerektiriyorsa (kısıtlıyorsa). _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.2}

NOT: Genelde küçük genel havacılık uçakları, yavaş olduklarından 25° yatış açısına ulaşmadan 3°/s dönüş oranına rahatlıkla ulaşabilirler. Bu yüzden 3°/s dönüş oranı ile dönüş yapabilirler ve bu değeri tutturmak için Turn Coordinator göstergesinden yararlanılır. Daha hızlı uçaklar, 3°/s dönüş oranını tutturmak için 25° yatış açısını aşmaları gerekebilir hatta aşırı fazla yatmaları bile gerekebilir. Bu yüzden daha hızlı giden büyük uçaklarda 25° yatış açısı esas alınır.

Outbound Zamanlamaları:

Durgun hava için, outbound zamanlamaları şu değerleri geçmemelidir, _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.9.1} durgun hava için şu zamanlama değerleri kullanılır: _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.3.1 kısmen}

14000 ft (4250 m) veya altında bir dakika.
14000 ft (4250 m) üstünde bir buçuk dakika.

NOT: Inbound bacak, zaten belirli bir holding fix’inde sonlandığı için inbound’da zaman tutmaya ihtiyaç yoktur.

Outbound Zamanlamasının Başlangıcı:

Outbound zamanlaması, fix veya abeam’da başlar, hangisi daha önce olursa. Abeam konumu belirlenemiyorsa zamanlamaya outbound’a dönüş bitince başlayın. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.4}

Bilinen Rüzgar İçin Doğrultma:

Pilot, Holding’e giriş ve Holding sırasında doğrultuyu (track) koruyabilmek için baş açısı (heading) ve zamanlamalar için bilinen rüzgara göre doğrultma yapmalıdır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.3} Seyrüsefer yardımcısından ve tahmini veya bilinen rüzgardan elde edilen verilerden yararlanılmalıdır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.3.2 kısmen}

Bakınız: Rüzgar Doğrultması Nasıl Yapılır?

NOT: Inbound bacakta genellikle yer tabanlı seyrüsefer yardımcısının rehberliği kullanıldığı için baş açısını doğrultmak için hesap yapmaya gerek yoktur.

DME Mesafesi ile Sınırlanan Outbound:

DME mevcutsa, outbound bacağın uzunluğu zaman yerine mesafe olarak belirtilebilir. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.9.2} Eğer outbound bacağı belirli bir DME mesafesi ile kısıtlanmışsa; Outbound bacağı, sınır DME mesafesine ulaşıldığında sonlanır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.5}

_{(ICAO PANS-OPS Vol. I Figure II-6-1-1)}

Sınırlayıcı Radyal:

Holding fix ile VOR/DME istasyonunun arasındaki mesafenin kısa olduğu holding durumlarında, bir sınırlayıcı radyal belirtilebilir. Hava sahasının korunmasının gerekli olduğu durumlarda da sınırlayıcı radyal belirtilebilir. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.6.1}

Sınırlayıcı radyale sınırlayıcı DME mesafesinden önce ulaşılırsa, inbounda dönüş başlatılana kadar bu radyal takip edilmelidir. Dönüş en geç sınırlayıcı DME mesafesine ulaşıldığında başlatılmalıdır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.6.2}

_{(ICAO PANS-OPS Vol. I Figure II-6-1-1)}

ATC Bildirimi:

Pilot; normal koşullarda herhangi bir sebepten ötürü prosedüre uyamıyorsa, ATC’ye olabildiğince erken bildirmelidir. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.1.7}

Holding’den Ayrılış:

Bekleme noktasından ayrılma zamanını belirten bir ayrılış izni alındığında pilot, holding’i beliritlen sürede terk edebilmek için paterni uygulanan Holding’in sınırlamaları içerisinde ayarlamalıdır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.3.3}

Bazı Tasarım Değerleri veya Toleransları:

_{(ICAO PANS-OPS Vol. II Table I-2-3-1)}

Yatış Açısı Değerleri:

Conventional ve RNAV: 25°
RNP:
- FL245 altı: 23°
- FL245 üstü: 15°
- NOT: Tam FL245 için değer verilmemiş.
NOT: Dönüşler, 3°/s dönüş oranını geçmeyecektir.

Rüzgar:

ICAO standard wind [ = 12 h + 87 km/h (h in 1000 m) veya = 2 h + 47 kts (h in 1000 ft) ]

Çeşitli Zamanlamalar:

Bank establishment time: 5 s (RNP: N/A)
Pilot reaction time: 6 s (RNP: N/A)
Outbound zamanlama tolaransı: 10 s (RNP: N/A)
Heading toleransı: 5°

RNAV Holding:

Genel Bilgiler:

_{ICAO PANS-OPS Vol. I 3.1}

Conventional holding kriterleri bazı değişiklik ve iyileştirmeler ile birlikte RNAV holdingler için de geçerlidir.
RNAV holding, güvenli alan için farklı kriterler kullanır.
RNAV holding tasarım kriterleri tüm RNAV tiplerini korur.

RNAV Holding Paternine Katılma:

RNAV holding paternine katılma, açıkça belirtilmediği sürece geleneksel holding ile aynıdır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 3.5}

Conventional (Geleneksel) Holding’in RNAV ile Uçulması:

Bakınız: RNAV Substitution

Holding Paternine Katılma Şekilleri:

Holdinge Katılma Bölümleri ve Katılma Şekilleri.

Holding’e Katılma Sektörleri:

Holding paternine katılım için 3 katılım sektörü belirlenmiştir. Bu alanlar, sınırlardan her iki tarafa 5° esneklik sağlamaktadır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.2 kısmen}

Sector 1 Entry (Parallel Entry):

_{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.4}

Fix üzerinde uçak, sola doğru outbound baş açısına (heading) döner, outbound zamanlaması/mesafesi kadar gider. (Yani fix’den sonra inbound’a paralel ve ters yöne uçar.)
Uçak Holding Side’de inbound’u yakalayacak şekilde veya doğrudan fix’e uçacak şekilde döner.
Holding fix’ine ikinci kez vardıktan sonra, uçak sağdan dönüşle holding paternini takip eder.

NOT: Dönüşe fix üzerinde başlanacağı belirtilmiştir ve yukarıdaki görselde de 1 numaralı çizgi inbound’un non-holding side tarafında kalacak şekidle hafif dışında çizilmiştir. Bu durum, parelel entry sırasında dönüşümüzün non-holding side’ye taşabileceği anlamına gelir.

Sector 2 Entry (Offset Entry):

_{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.5}

NOT: Amerikan kaynaklarında “Teardrop Entry” olarak da geçmektedir.

Fix üxerinde uçak, inbound’un tersi ile 30° açı yaparak holding side’de iyi bir istikamete döner.
Sonrasında uçak, outbound’u uçar outbound zamanlaması/DME mesafesi/Sınrılayıcı radyal ve DME mesafesine göre uçar.
Uçak, sağdan dönüşle inbound track’ı yakalar.
Holding fix’ine ikinci kez vardıktan sonra, uçak sağdan dönüşle holding paternini takip eder.

Sector 3 Entry (Direct Entry):

_{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.6}

Fix’e ulaşıldığında, uçak sağdan dönüşle holding paternini takip eder.

DME Arc Entry:

_{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.7}

Kullanıldığı belirtilen yerlerde, fix’de Sector 1 Entry ya da Sector 3 Entry’den uygun olan ile holding paternine katılınır.

VOR/DME Holding İçin Özel Katılma Prosedürü Özellikleri:

Özel katılma prosedürü kullanılacaksa, giriş radyali açıkça verilir.

VOR/DME holding paterni şu şekillerde olabilir:

Inbound track’ın ekseni boyunca.
Yayınlanan bir track boyunca.
Uçak önceden belirlenmiş korumalı uçuş yollarına yerleştirildiğinde radar vektörleme yoluyla.

Giriş noktası aşağıdaki iki seçenekten herhangi bir olabilir:

Holding fix, bu durumda uçak giriş noktasına aşağıdakiler yoluyla ulaşacaktır.
- Inbound bacak için VOR radyali.
- Holding fix’ini belirten bir DME arc.
Outbound bacağın bitişindeki bir fix, bu durumda noktası, outbound bacağın bitişindeki fix’den geçen bir VOR radyali anlamına gelir.

NDB gibi başka bir radyo seyrüsefer yardımcısı ile de yönlendirme yapılması mümkündür.

Giriş noktasının Holding Fix olduğu VOR/DME Holding’lere Özel Katılma Çeşitleri:

A)

Inbound bacağının VOR radyali üzerinden ve inboundla aynı yönde olan varışlarda, katılma holding paterninin takip edilmesiyle oluşmaktadır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.8.5.1}

B)

Inbound bacağının VOR radyali üzerinden ve inboundan karşı yönden olan varışlarda, katılma şu şekilde olur: _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.8.5.2}

Fix üxerinde uçak, holding side tarafında inbound’un tersi ile 30° açı yapan doğrultuda, outbound’u sınırlayan DME mesafesine kadar ilerler.
Bu noktada, inbound doğrultusunu yakalamak için dönülür.
Sınırlayıcı radyalli VOR/DME holding’inin seyrüsfere yardımcısından uzakta olduğu durumlarda uçak, eğer sınırlayıcı radyal ile sınırlayıcı DME measefinden önce karşılaşırsa, outbound sınırlayıcı DME mesafesine gelene kadar dönüp radyali takip edecektir. Sonrasında inbound’a dönüp yakalar.

C)

Holding fix’inin DME arc tarafından belirlendiği non-holding side’dan gelen varışlarda, katılma şu şekilde olur: _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.8.5.3}

Holding fix’ine varıldığında uçak, outbound’a parelel ve aynı yönlü doğrultuya döner ve takip eder.
Uçak, outbound DME sınır mesafesine ulaştığında, uçak inbound’a döner ve yakalar.

D)

Turning point’li (TP) giriş. (Bu girişin açıklaması, PANS-OPS Vol. I’de yapılmamış.)

E-F-G)

Holding fix’inin DME arc tarafından belirlendiği holding side’dan gelen varışlarda, katılma şu şekilde olur: _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.2.8.5.4}

Holding fix’ine varıldığında uçak, inbound’a paralel ve ters yönlü doğrultuya döner ve takip eder. Uçak, outbound DME sınır mesafesine ulaştığında, uçak inbound’a döner ve yakalar. (E)
Giriş noktası outbound bacağının sonundaki fix ise varış, outbound fix’inden geçen VOR radyali boyunca gerçekleştirilir. Outbound bacağın sonundaki fix’e varıldığında, uçak holding paternine döner ve takip eder. (F-G)

Engel Açıklığı:

NOT: Ayrıntılı güvenli alan hesapları, PANS-OPS Vol. II’de anlatılmaktadır. Bu yazımız AIM uzmanlarından çok pilotlara yönelik olduğu için PANS-OPS Vol. I’deki anlatımlar kullanılacaktır.

Holding Area:

Holding area (holding alanı), basic holding area (temel holding alanı) ve entry area (katılma alanı)’yı kapsar. Temel holding alanı, belli bir seviyede, holding paterni için gerekli alandır. Uçak hızı, rüzgar etkisi, zamanlama hataları, holding fix karakteristiği gibi etkenler göz önünde bulundurulur. Katılma alanı ise katılma prosedürü için gerekli alandır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.4.1}

Buffer Area:

Ek buffer area (tampon bölge), holding alanının sınırlarından 5 NM (9.3 km) taşmaktadır. Tampon bölgedeki önemli engeller, minimum holding level’in belirlenmesinde göz önünde bulundurulur. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.4.2.1}

Helikopterler holding prosedürleri için, tampon bölge 2 NM (3.7 km) genişliğinde olup sadece 6000 ft (1830 m) altı için geçerlidir. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.4.2.2}

Minimum Holding Level:

Asgari izin verilebilir holding level, holding alanında engellerden 984 ft (300 m), 5 NM tampon bölgede 197 ft (60 m) engel açıklığı sağlar. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.4.3}

Yüksek Arazi veya Dağlık Alanlarda Engel Açıklığı:

Yüksek arazi veya dağlık alanlarda; türbülans etkisi, alitmetre performansını etkileyen down draftlar ve diğer meteorolojik fenomenler göz önünde bulundurularak 1969 ft’ye (600 m) kadar ek engel açıklığı sağlanır. _{ICAO PANS-OPS Vol. I 2.4.4}

Minimum Holding Altitude (MHA):

Holding paterninin uygulanabileceği asgari irtifa. Chartlar’da belirtilebilir.

Havacılık Yayınlarında Gösterimi:

AIP GEN 1.7 Differences from ICAO Standards, Recommended Practices and Procedures Bölümü:

Diğer konularda da olabileceği gibi eğer holding ile alakalı farklılıklar varsa farklılıklar, farklılığın oluştuğu ilgili bölüm ve madde numaraları ile listelenmiş olabilir.

AIP ENR 1.5 Holding, Approach and Departure Procedures Bölümü:

Bu bölümde, holding prosedürlerinin PANS-OPS ile uyumlu olup olmadığı, varsa farklılıkları yer alabilir. PANS-OPS ile uyumlu olsa bile yine de holding ile alakalı bazı bilgiler aynen aktarılarak verilmiş olabilir.

AIP ENR 3.6 En-route Holding Bölümü:

_{ICAO PANS-AIM App. 2}

En-route holding prosedürlerinin detaylı açıklaması bulunur:

Holding tanımlayıcısı (mevcutsa) ve coğrafi koordinatı derece-dakika-saniye ile belirtilen holding fix’i (seyrüsefer yardımcısı) veya waypoint.
Inbound track.
Dönüş yönü.
Azami IAS.
Asgari ve azami holding level.
Outbound zamanlaması/mesafesi.
Kontrol eden birimin tanımlayıcısı ve işletim frekansı.

Örnek AIP ENR 3.6 Bölümünün Sayfası:

HOLD Chart’ı (Türkiye):

Havalimanı çevresinde bekleme yapılabilecek holding’leri gösteren chartlar yayınlanabilir. “HOLD” türü chart, ülkemizde yayınlanmış örnekleri bulunsa da güncel ICAO PANS-AIM içerisinde yer almamaktadır. Örnek:

Holding İçeren Bazı Diğer Chart Örnekleri:

Holding, IAP, SID, STAR gibi prosedürlerde kullaılabildiği için haliyle bu prosedürlerin chart’larında da yer alabilir.

MIPS Farklılıkları:

Giriş:

MIPS kriterlerini belirten ilgili NATO STANAG kılavuzları, ICAO PANS-OPS ve diğer ICAO kılavuzlarına ek olarak yayınlandığından dolayı, bahsedilen farklılıklar ve eklemeler haricinde ICAO kriterleri geçerli olmaktadır. Bir başlıkta; CAT A, B, C, D, E, H uçak kategorilerinden bazıları veya tamamı için bir değer belirtilmediyse, ICAO kılavuzlarında belirtilen değerler geçerli olacaktır.